Gokken: wanneer de Nationale Loterij ten onrechte particuliere marktdeelnemers controleert

Dit kan worden verklaard door het feit dat de Nationale Loterij niet valt onder de wet op de kansspelen van 7 mei 1999, maar onder de wet van 19 april 2002 betreffende de rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij. De Nationale Loterij is dus momenteel vrij om te bepalen hoe haar controle wordt georganiseerd. Anderzijds heeft zij zitting in de CHJ en kan zij derhalve de particuliere exploitanten controleren, hetgeen een flagrante ongelijke behandeling betekent in een marktsegment waar de openbare en particuliere exploitanten met elkaar concurreren. De gok- en kansspelvennootschap Ladbrokes heeft tegen de Belgische Staat een beroep tot nietigverklaring ingesteld. Het betwist de benoeming van de leden van de Commissie voor kansspelen zoals die is ingesteld. "In de commissie zetelen een Franstalige en een Nederlandstalige vertegenwoordiger van de minister die de Nationale Loterij in zijn portefeuille heeft", met name Frank Vandenbroucke, zo luidt de tekst.

De Kansspelcommissie werd opgericht bij wet van 7 mei 1999, waarvan artikel 9 luidt als volgt: "Bij de Federale Overheidsdienst Justitie wordt een orgaan voor advies, besluitvorming en controle op het gebied van kansspelen opgericht onder de naam "Kansspelcommissie", hierna te noemen de Commissie, met zetel in het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad. De Commissie wordt bijgestaan door een secretariaat. Haar taak bestaat erin toe te zien op de naleving van de wet en de uitvoeringsbesluiten en administratieve sancties op te leggen, die zelfs kunnen gaan tot schorsing en intrekking van de vergunning.

Artikel 10 van de wet van 7 mei 1999 bepaalt dat de commissie is samengesteld uit de volgende leden: een voorzitter, twaalf effectieve leden van wie maximum twee derden van hetzelfde geslacht mogen zijn en twaalf plaatsvervangende leden van wie maximum twee derden van hetzelfde geslacht mogen zijn. Bij het bestreden koninklijk besluit van 30 mei 2021, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 2 juni 2021, zijn de mandaten van de leden van de kansspelcommissie verleend voor een periode van 6 jaar. Onder de effectieve leden: "een Franstalige en een Nederlandstalige vertegenwoordiger van de minister bevoegd voor de Nationale Loterij".

Discriminerende gedifferentieerde behandeling

Voor Ladbrokes "leidt deze vertegenwoordiging van de minister die verantwoordelijk is voor de Nationale Loterij tot een ongerechtvaardigd en in elk geval onevenredig verschil in behandeling tussen de exploitanten van vaste wedkantoren, die geen bijzondere vertegenwoordiging genieten binnen de Kansspelcommissie, in tegenstelling tot de Nationale Loterij, die nochtans concurrerende activiteiten uitoefent, en dit zonder enige redelijke rechtvaardiging. Deze politieke vertegenwoordiging is discriminerend.

En het risico van gedifferentieerde behandeling is niet louter hypothetisch. De bevoegdheden van de Commissie, met name op het gebied van de toekenning van licenties en de sanctionering van licentiehouders, maken dat de Nationale Loterij via deze politieke vertegenwoordiging - zij het indirect - kan profiteren van een concurrentievoordeel.

Bij wijze van voorbeeld: "De Commissie kan sancties opleggen aan twee particuliere exploitanten, ten voordele van de Nationale Loterij die, ter herinnering, via haar site scoooore.be precies dezelfde activiteiten op het gebied van sportweddenschappen ontplooit als Ladbrokes. De Commissie kan ook, zoals zij thans doet, de Nationale Loterij bevoordelen door haar geen sancties op te leggen wanneer zij zich niet voegt naar de gebruikelijke jurisprudentie van de Commissie inzake bonussen en geschenken", aldus het verzoekschrift.

Bovendien "ontwikkelt de Nationale Loterij haar activiteiten op het gebied van sportweddenschappen in samenwerking met boekhandelaren, die ook sportweddenschappen op de markt kunnen brengen. Zij heeft er dus alle belang bij de boekhandelaren te bevoordelen die de producten van Scooore.be op de markt kunnen brengen". Uit de huidige situatie blijkt dat de Nationale Loterij ongerechtvaardigde clementie geniet ten aanzien van haar praktijken die strijdig zijn met de vrije mededinging en met de wet van 7 mei 1999, die de Commissie niettemin moet doen naleven.

Misbruik van een machtspositie

Deze behartiging van de belangen van de Nationale Loterij kan ook een situatie doen ontstaan waarin de Nationale Loterij ertoe wordt gebracht misbruik te maken van een machtspositie die in strijd is met de artikelen 102 en 106 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

Volgens de rechtspraak van het Hof van Justitie van de EU "schendt een lidstaat de in deze twee bepalingen neergelegde verboden wanneer de betrokken onderneming, louter door de uitoefening van de haar verleende bijzondere of uitsluitende rechten, ertoe wordt gebracht misbruik te maken van haar machtspositie of wanneer deze rechten een situatie kunnen doen ontstaan waarin deze onderneming tot een dergelijk misbruik wordt aangezet.

Ladbrokes vordert in haar beroep tot nietigverklaring niet dat de samenstelling van de commissie voor kansspelen wordt uitgebreid met vertegenwoordigers van de particuliere sector. "Zij begrijpt en eerbiedigt ten volle de eis van neutraliteit van de leden van de Commissie.

Anderzijds vraagt zij, in het belang van een eerlijke behandeling van alle spelers in de sector, dat "geen enkele politieke vertegenwoordiger van de Nationale Loterij zitting zou hebben in de Commissie, juist om deze neutraliteit in de behandeling te waarborgen".

Door te bepalen dat politieke vertegenwoordigers van een exploitant zitting hebben in de Commissie, ook al verricht deze exploitant dezelfde activiteiten en is hij onderworpen aan dezelfde wettelijke bepalingen op het gebied van activiteit of bestrijding van gokverslaving, creëert de wetgever een ongerechtvaardigd verschil in behandeling tussen de publieke sector en particuliere exploitanten.